„Informisanje u kulturi – analize slučaja“: Slučaj 6: Festival monodrame „Befemon“ (8)

Gradsko pozorište Bečej pokrenulo је pre više od jedne decenije regionalni festival monodrame. Tokom prethodnih 12 godina ovaj festival je postao jedan od najvećih i najznačajnih festivala dramske umetnosti na području nekadašnjih jugoslovenskih prostora i istovremeno jedna od najvećih kulturnih primera uspešnosti u državi, kada je pozorišna umetnost u pitanju.

Od samog početka, od prvog festivala koji je organizovan u eksperimentalnoj formi pa sve do danas kvalitet predstava ali i popularnost ovog festivala rasla je iz godine u godinu progresivno.

Tih nekoliko dana svake godine Bečej i bečejska publika „živi“ na festivalu, predstave se igraju dva puta dnevno, pauza između dve predstave je malo duža,  za okrepljenje i piće u Pozorišnom klubu dok žiri nakon svake predstave održava okrugli sto i razgovore sa glumcima koji su upravo sišli sa scene. Sve ovo je propraćeno u skladu sa značajem festivala, veoma dobro medijski je pokriveno sve od početne promotivne faze do objava selekcije, sredstva informisanja prenose podatke i detalje o predstojećim predstavama tokom trajanja festivala. Nakon završetka festivala u lokalnim novinama i portalima objavljuju se prilozi u formi post festum analize festivalskog programa i kvaliteta predstava uključujući i  odluke žirija i publike o nagrađenim predstavama.

Prateći medijski prilozi u lokalnoj štampi sadrže i intervjue sa glumcima, rediteljima, organizatorima, članovima žirija. O festivalu svakodnevno tokom trajanja ciklusa pišu i lokalne novine, portali ali i portali koji ekskluzivno prate događanja u pozorišnoj umetnosti na nivou države i regiona. Ovakav medijski tretman posledica je pre svega kvaliteta festivala samog i dobre organizacije od strane Gradskog pozorišta Bečej ali i izuzetno dobre prakse u promociji koje organizator ima.

Pored toga ovaj festival je podržan i od strane Ministarstva kulture i Pokrajinskog sekretarijata za kulturu, takođe i lokalne samouprave koja je i osnivač Gradskog pozorišta Bečej. Pred toga festival donekle sponzoriše i lokalna privreda.

Mladi glumci, članovi sekcija Gradskog pozorišta Bečej koji već godinama unazad sami osvajaju festivalske nagrade u državi i regionu atraktivnim i uspešnim predstavama, su jedan od značajnih resursa festivala, kao volonteri koji rade logističku podršku promociji Befemona. Oni održavaju komunikaciju sa publikom, sa glumcima i drugim učesnicima festivala. Mladi glumci-volonteri su mašina koja održava ovaj festival funkcionalnim  jer pokreću točkove tokom trajanja festivala ali i doprinose svojim duhom da ovaj festival ostane savremen i vitalan.

Kada je u pitanju uvek prisutan epitet „internacionalnog“ festivala kada se govori i piše o „Befemonu“ ovaj festival je tokom proteklih godina zaista postao jedan od važnijih „susreta“ pozorišnih praksi i umetničkih tendencija na daskama u regionu bivših jugoslovenskih prostora. Svaki dosadašnji festival monodrame „Befemon“ doneo je na scenu veoma različite žanrovski ali i u postupku izvedbe drugačije predstave iz Srbije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Makedonija, Mađarske, Crne Gore.

Bečejska publika ali i sami umetnici koji dolaze i učestvuju na festivalu imali su priliku da prateći predstave naprave za sebe veoma dobar presek aktuelnih pozorišnih formi, tema, rediteljskih i glumačkih postupaka.

Na sceni se tokom festivala smenjuju klasične dramske forme sa eksperimentalnim predstavama, sa neverbalnim formatima – pantomime ili plesa, sa muzičkim formama, sa specijalnim efektima i eksperimentima sa tekstom ali i sa svetlom, zvukom, video formama. Sve što je novo do sada je viđeno na Befemonu.

Bitno je naglasiti i da bečejski festival monodrame (BE:FEMON) okuplja najznačajnije pozorišne umetnike iz Srbije i regiona. Svake godine festival su otvorili poznati jugoslovenski autori i umetnici, poznati glumci poput: Nebojše Dugalića, Mirjane Karanović, Vojislava Brajovića, Nede Arnerić, Tanje Bošković kao i naše Bečejke, najstarije naše glumice Branke Veselinović koja je otvorila 6. po redu Befemon. Sa svima njima je kao deo festivalskog programa organizovan i ekskluzivni razgovor za publiku kao propratni program pre samog otvaranja festivala. Ovi razgovori su snimljeni i emitovani na lokalnim televizijama i jedan su od veoma važnih resursa samog festivala koji ostaje i nakon što se vrata festivala zatvore. Pojedini od tih umetnika danas više nisu među nama pa je taj deo programa festivala samim tim ekskluzivna zaostavština Befemona.

Festival je takmičarskog i regionalnog karaktera, a o pobedniku odlučuje stručni žiri koji čine takođe eminentni pozorišni umetnici.

Cilj Be:femona jeste afirmisanje monodramske forme kao posebnog vida teatarskog izraza koji podrazumeva vrhunsko glumačko umeće.  O tome kao o festival vide sami umetnici, učesnici, pa i žiri mogu se pročitati brojne izjave umetnika koji su sa ovog festivala otišli, neki od njih ovenčani nagradama i koji se i sami vraćaju na festival svaki put kada su u mogućnosti da učestvuju ili kao članovi žirija ili samo kao publika.

„Festival monodrame u Bečeju doživio sam kao istinsku, pravu svečanost riječi, misli, scenske pameti i inteligencije, te kao afirmaciju izvorne i organske potrebe glumačke prirode da kroz svoje samotno djelovanje dosegne umjetnički ideal … (Festival je) Svečanost snage talenata, izvođačkih vještina i neslućenih sposobnosti umjetnika koji su izložili svoja bića pred nama zadivila me je i oslobađala, iz dana u dan tijekom trajanja Be:femona, predrasuda koje su se nataložile u meni tijekom mog gledalačkog iskustva zahtjevne monodramske forme. Jest, teatar je medij u kojem se ne „psuju tmine već pale svjetla“, a svaki od izvođača upalio je, na sebi svojstven način, svoju luč ispunjenu osjećajem istine i vjere u temeljne ljudske i kazališne vrijednosti.“ – rekao je o festivalu Robert Raponja, reditelj, prorektor Sveučilišta za umjetnost, kulturu i međuinstitucijsku suradnju u Osijeku.

Dušanka Glid Stojanović, prvakinja drame Narodnog pozorišta u Beogradu je već duži niz godina član žirija ovog festivala. „ Bečejci su dobili priliku da uživaju u prvorazrednoj umetnosti, u izuzetnim pozorišnim ostvarenjima. Postavljanje i izvođenje monodrame danas je neretko motivisano pukom besparicom, ali dobrom selekcijom predstava – ozbiljnih, društveno relevantnih i umetnički neupitnih, a ne lakozabavnih – Be:femon bez imalo sumnje postaje najznačajniji godišnji kulturni događaj u gradu. Be:femon je poslednjih godina najznačajniji festival monodrame u regionu jer okuplja najbolje predstave i najznačajnije umetnike.“